سیاست «یأس» انگلیسیها پیش از کودتای ۱۲۹۹ چه بود؟
تاریخ انتشار: ۵ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۸۱۸۷۰
انگلیسیها پیش از اجرای کودتای ۱۲۹۹ که منجر به روی کار آمدن رضاخان شد، برای تامین منافعشان سیاست «یأس» در دستور کار داشتند. بخشهایی از این سیاست تجزیه، ایجاد هرج و مرج و منزوی کردن ایران بود؛ سیاستی که این روزها نیز در تلاش برای اجرای آن بودند.
گروه تاریخ ایران اکونومیست - «سیدامیر مکی» پژوهشگر تاریخ معاصر و سندپژوه در یادداشتی به اهداف دولتهای غربی در ایران به خصوص انگلیس پیش از وقوع کودتای 1299 که منجر به روی کار آمدن رضاخان میرپنج شد پرداخت و نوشت:
یک سال پس از استقرار کابینه وثوقالدوله، «لرد جرج کرزن» برای عقد قرارداد سیاسی، نظامی و بازرگانی برای همکاران خود در کابینه لوید جورج در یادداشتی مذاکرات خود را با دولت ایران تشریح و قرارداد 1919 را تعریف کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
لرد جرج کورزن که در دورهای وزیر مشاور در امور خارجه انگلیس و نایب السلطنه هند بود، نظریهپرداز سلطه انگلیس بر ایران بود
در عمل وثوقالدوله نشان داده بود که به ظاهر مقتدر است و در مجموع بعد از سالها هرج و مرج سیاسی و اجتماعی و انفعال حکومت، به ثبات نسبی رسیده است، اما مشاهده موفقیت دولت وثوق الدوله، کرزن را که علاقهای خاص به هندوستان داشت، بار دیگر به موضوع کهنه و قدیمی ضرورت استقرار دولت حایل در ایران متوجه ساخت.
او با اشاره به اهمیت سوق الجیشی ایران، نقش این کشور در حفاظت از هند را به صورت مشروح گوشزد کرد. از هرج و مرج پس از مشروطه در ایران صحبت کرد و اینکه آلمانها و عثمانیها در دوره جنگ برای بهرهبرداری از وضع موجود به تحریک احساسات مسلمانان دست زدهاند و جهاد علیه منافع بریتانیا را در خاورمیانه سرلوحه کار خود قرار داده بودند.
او پس از ذکر مطالب مذکور، بالاخره موضوع اصلی خود یعنی بحث منافع بلندمدت بریتانیا در ایران را مطرح و طراحی کرد.
کرزن خاطرنشان کرد که دیگر تهدیدی از سوی آلمانها متوجه ایران نیست. بریتانیا از شعلههای جنگ خارج شده و باید دور جدیدی در مناسبات این کشور با ایران پیریزی شود. به واقع این سیاست جدید با مذاکرات مربوط به قرارداد 1919 شکل نهایی یافت. کرزن از فرصت بدست آمده بعد از انقلاب روسیه حداکثر بهرهبرداری کرد و کوشید تا پایههای نفوذ اقتصادی و سیاسی بریتانیا در ایران را مستحکمتر از گذشته بنا نماید.
در اصل وزارت خارجه بریتانیا و شخص لرد کرزن در پی ایجاد ایرانی وابسته و طرفدار انگلیس بودند که راه دستیابی به آن را در تجدید سازمان مالیه و ارتش البته با دخالت مستقیم و مشارکت تقریبا انحصاری انگلیس میدانستند، اما ایجاد سیاست نظم نوین طرح شده در ایران با مخالفتهای بسیار شدیدی روبرو گردید که مانع از اجرای قرارداد 1919 شد.
پس از به زیر کشیدن دولت وثوقالدوله توسط مخالفان و مردم ایران، مشیرالدوله سوار بر دولت شد و تصویب قانون موقوف الاجرا شدن قرارداد 1919 را انجام و اجرایی نمود که انگلیسیها پس از شکست سنگین در اجرای قرارداد مذکور، نسخهای جدید با نام تاسیس حکومت مقتدر مرکزی از راه کودتای سیاه 1299 رضاخانی برای ایران صادر کردند.
اجرای «سیاست یاس» پیش از کودتا
اما انگلیس پیش از اجرای کودتای سوم اسفند نقشهای با نام «سیاست یاس» در دستور کار خود قرار داد و اجرایی کرد که بنا به یادداشتهای روزانه ژرژ دوکرو وابسته نظامی سفارت فرانسه در تهران در سال 1921 م / 1299 ش عنوان شده است: «بنابراین نقشه تشکیل سیاست یاس را در قبال ایران اجرا کردند. از آنجایی که انگلیسیها شاهد شکست نقشههای خود بودند، لجاجت به خرج دادند و خواستند شیوه جدید بکار بندند.»
وی در ادامه توضیح داده است: «اجرای تمایل به ایجاد آشوب و هرج و مرج در ایران و ممانعت از استقرار دولتی با عزم راسخ، بیثبات کردن کابینهها، تطمیع قبایل و شوراندن آنها و کلیه اعمال مخفیانهای که افسران اداره اطلاعات بریتانیا ترتیب میدادند، آنان اقدامات بلشویکها را در شمال ایران تسهیل و در جراید نیز در این خصوص مبالغه میکردند... سفر خارجیها را به ایران مختل و یا غیرممکن میساختند، همگان را از آمدن به ایران دلسرد و تجارت را فلج میکردند (در واقع ایران هراسی انجام میدادند) و هدفشان این بود که دولت وحشتزده و شاه را به آغوش انگلستان بیاندازند.»
ژرژ دوکرو اطلاعاتی بدست آورده بود که انگلیسیها کردستان و خوزستان را هم میخواستند از ایران جدا کنند. طبق اطلاعات بدست آمده از مشاهدات شاهزاده فیروز بیان داشته که او نقشه طراحی شده ماژور نوِئل و سروان ویلسون را که در آن کرند از ایران جدا شده تا تبدیل به ییلاق اهالی بین النهرین شود و در عین حال نفت این منطقه را برای بین النهرین محفوظ بدارد.
و حال قطعاً میبایست تکرار تاریخ را پس از صد سال به وضوح هرچه بیشتر رصد کرد. در پایان باید به این مطلب از فصلنامه Middle Eastern Studies نوشته استیو مارچ ریاست بخش مطالعات اتحادیه اروپا در دانشگاه کاردیف انگلستان در سال 1964 اشاره کرد که خوانش آن بر هر ایرانی لازم و ضروری است: «جهان غرب به هیچ عنوان برای رهائی ملتها تلاش نمیکند، بلکه الزام و سعی در آمادهسازی آنها در خدمت بیشتر به جهان غرب دارد.»
منبع: خبرگزاری تسنیم
منبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: وثوق الدوله قرارداد 1919 انگلیسی ها هرج و مرج
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۸۱۸۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کنعانی تحریمهای جدید آمریکا، انگلیس و کانادا را به شدت محکوم کرد
به گزارش گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه اقدام سه کشور آمریکا، انگلیس و کانادا در اعمال تحریمهایی علیه برخی اشخاص حقیقی و حقوقی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، همچنین قطعنامه پارلمان اروپا و طرح ادعاهایی علیه کشورمان را به شدت محکوم و از همراهی معدود کشورهایی در اروپا از رویکرد ظالمانه دولت آمریکا انتقاد کرد.
کنعانی افزود: ظرفیتهای نظامی جمهوری اسلامی ایران متناسب با نیاز آن در تامین امنیت و منافع ملی، حفاظت از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و دفاع مشروع و بازدارنده در مقابل هرگونه تهدید و تجاوز خارجی است و جمهوری اسلامی ایران از شرکای مهم جامعه جهانی در تأمین صلح و امنیت منطقهای و بینالمللی و مبارزه با تروریسم بینالمللی است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: توسل به ابزار تحریم علیه ظرفیتهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران نه تنها خللی در عزم و اراده دولت و مردم ایران در افزایش اقتدار ملی با هدف دفاع مشروع و قاطع از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و امنیت و منافع ملی ایران ایجاد نمیکند، بلکه برخلاف میل تحریم کنندگان، تحریمها را به فرصتی برای خودکفایی و خوداتکایی در تقویت و توسعه ظرفیت دفاعی و نظامی ایران تبدیل کرده است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی از رویکرد دوگانه پارلمان اروپا در موضوع حمله رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در دمشق و دفاع مشروع ایران شدیدا انتقاد کرد و گفت: جای تأسف است که پارلمان اروپا در قطعنامه خود نسبت به اقدام متجاوزانه و ناقض قوانین و حقوق بینالملل رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک ایران و شهادت مستشاران رسمی ضدتروریست ایرانی، صرفا به ابراز تأسف بسنده کرده است، اما اقدام مشروع ایران علیه رژیم یاد شده در چارچوب حق ذاتی دفاع مشروع را شدیدا محکوم میکند!
سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: چرا پارلمان اروپا از پرداختن به منشأ و عامل اصلی بروز تنش و ناامنی در منطقه که ریشه در اشغالگری و رویکرد جنایتکارانه رژیم صهیونیستی اسرائیل در کشتار مردم فلسطین و نیز نقض مکرر قوانین و حقوق بینالملل توسط این رژیم جعلی دارد، طفره میرود و در مقابل همسو با سیاست آمریکا از رژیمی حمایت میکند که اصل و اساس ناامنی و تنش در منطقه در طول هشت دهه متمادی است!
کنعانی همچنین با روشن و شفاف توصیف کردن سیاست و مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران اوکراین و با رد مجدد ادعاهای مربوط به استفاده از تسلیحات ایران در جنگ اوکراین تاکید کرد: اگر آمریکا و اروپا عزم صادقانهای داشته باشند، جنگ در اوکراین و جنگ علیه غزه در سریعترین زمان ممکن خاتمه خواهد یافت، اما آمریکا و برخی کشورهای اروپایی اصرار دارند که در مسیر غلط تاریخ حرکت کنند و به جای کمک به توقف جنگ، بر آتش آن بیفزایند و وقت خود را مصروف اتهام زنی به دیگران کنند.
کنعانی تاکید کرد: بسیاری از ملتها و دولتها به خصوص در منطقه غرب آسیا دیگر هیچ امید و اعتقادی به نقش آمریکا و متحدان اروپایی آن در کمک به برقراری ثبات و امنیت در منطقه ندارند.
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود؛ این دولت و مردم ایران هستند که باید از آمریکا و اروپا به دلیل نقض توافق هستهای و ایفای نقش مخرب در ثبات و امنیت پایدار در منطقه سؤال و طلبکاری کنند، نه اینکه این دولتهای ناقض عهد و پیمان، خود را جای طلبکار و مدعی نشانده و به گستاخی بر فهرست تحریمهای ظالمانه علیه مردم ایران بیفزایند.
کنعانی خاطرنشان کرد: اگر رشادت و جانفشانی سپاه پاسداران و مستشاران شهید ضد تروریست سپاه در منطقه نبود، تروریسم داعشی تا پشت درب پارلمان اروپا و قلب آمریکا نفوذ کرده بود و امنیت منطقه و جهان را بیش از پیش تهدید میکرد، حال چگونه پارلمان اروپا وقیحانه خواستار گنجاندن تنها نیروی واقعی ضدتروریسم جهان در فهرست تروریسم میشود؛ مگر اینکه تصور کنیم گروههای تروریستی در راستای اهداف و منافع نامشروع آمریکا و معدود دولتهای اروپایی و رژیم صهیونیستی برای دامن زدن به بیثباتی و ناامنی در منطقه غرب آسیا عمل میکنند!
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پایان بار دیگر تاکید کرد: تکرار رویکردهای غیرقانونی و اشتباه توسل به ابزار تحریم و فشار از سوی آمریکا و تبعیت برخی دول اروپایی از واشنگتن، هیچ حق و مشروعیتی برای ادعاهای آنها از منظر حقوقی و بینالمللی ایجاد نمیکند و آنها باید زمانی پاسخگوی این ادعاها و اقدامات ظالمانه خود علیه دولت و مردم ایران باشند.
انتهای پیام/